نانو تكنولوژي" (Nanotechnology) در ترجمه لفظي، به معني تكنولوژي بسيار كوچك ( "نانو" به معني بسيار بسيار كوچك، مقياس10 به توان 9- بار كوچك تر) مي باشد. به وسيله نانو تكنولوژيي مي توان در خواص مولكولهاي تشكيل دهنده مواد تغيير ايجاد نمود تا از اين مواد بهتر استفاده کرد.يا به عبارتي ديگر پيوند علم مواد، شيمي و علوم مهندسي فناوري نانو ناميده مي‌شود.

 هدف اين فناوري توليد مولکولي يا ساخت اتم به اتم و مولکول به مولکول اشياء توسط بازوهاي روبات برنامه‌ريزي شده در مقياس نانومتريک است (نانومتر يک ميلياردم متر است يعني پهناي معادل با ۳ تا ۴ اتم.) اين علم بزرگترين عرصه علمي بشر در قرن بيست و يكم مي باشد و تازه ترين فن آوري است كه بشر به آن دست يافته، و در آن سعي مي شود تا با استفاده از خواص مولكولي مواد موجود در طبيعت، وسايلي ساخته شود تا مشكلات اين وسايل را كه در حال حاضر گريبان گير بشر است مرتفع ساخته و همچنين كارايي آنها را نيز بالاتر ببرد.

 اكثر افراد جامعه نانو تكنولوژي را ساختن اشياء در ابعاد كوچكتر مي دانستند اما اكنون بعد از گذشت چند سال مفهوم آن براي افراد ملموس تر خواهد بود. چراکه مي توان توسط اين تكنولوژي بسياري از مشكلات روزمره بشر را حل كرد.

 اين تكنولوژي نگاهي تازه به علوم٬ از زواياي مرموز طبيعت مي باشد. اين نگاه تازه به جهان هستي، تمدن بشر را متحول خواهد ساخت به طوريكه شايد بتوان "راه هزار ساله را يك شبه پيمود" و به تعبير دقيقتر "نانوتکنولوژي بخشي از آينده نيست بکله همه آينده است" . انسان در معرض يک انقلاب اجتماعي تسريع شده و قدرتمند است که ناشي از توانمندي توليد مواد، ابزارها و سيستمهاي جديد با در دست گرفتن کنترل در سطوح اتمي و استفاده از خواص آن است .

همانطور كه مي دانيد براي شكوفايي يك علم تنها پيشرفت جنبه تئوري٬ كافي نيست بلکه براي گسترش يك تكنولوژي عوامل گوناگوني بايد مهيا شود تا بتوان به يك قطب صنعتي در زمينه آن تكنولوژي مبدل گشت.

از اين‌رو آزمايش­ها و تحقيقات پيرامون نانوتکتولوژي از ابتداي دهه 80 قرن بيستم بطور جدي پيگيري شد، اما اثرات تحول آفرين، معجزه آسا و باورنکردني نانوتکنولوژي در روند تحقيق و توسعه باعث گرديد که نظر تمامي کشورهاي بزرگ به اين موضوع جلب گردد و فناوري نانو را به عنوان يکي از مهمترين اولويتهاي تحقيقاتي خويش طي دهه اول قرن بيست و يکم محسوب نمايند .

بعد از دهه نود كه فن آوري اطلاعات هياهوي بسياري در جهان بپا نمود، در آغاز قرن بيست و يكم دانشمندان تمركز خود را بر روي فن آوري نويني معطوف كرده اند كه به عقيده عده اي آينده بشر را متحول خواهد ساخت. نانو تكنولوژي داراي سابقه زيادي نمي باشد. در سال 1959 "Richard Feynman"‌ دانشمند كوانتوم نظري و دارنده جايزه نوبل مطرح نمود كه اگر دانشمندان ترانزيستور‌ها را ساخته اند، ما با علم اتمي مي توانيم همين ترانزيستور ها را با مقياس بسيار كوچك بسازيم.

او قصد داشت تا با قرار دادن اتم ها در كنار يكديگر كوچكترين مصنوعات بشري را بسازد. بعدها يك دانشجو رشته كامپيوتر براي انجام پروژه فارغ التحصيلي خود، دانشمند بزرگ هوش مصنوعي دكتر "Minsky" كه پدر علم هوش مصنوعي نيز شناخته مي شود را به عنوان استاد راهنماي پروژه فارغ التحصيلي خود برگزيد. اين دانشجو آقاي "Eric Drexler" نام داشت. او که علاقه زيادي به ساخت سيستمها در ابعاد نانو داشت بعد از اخذ درجه استادي علوم کامپيوتر٬ نظريه نانو تکنولوژي را بنا نهاد.

وي اولين کسي بود که در سال 1991 از دانشگاه MIT مدرک دکتري نانوتکنولوژي را دريافت کرد. بسياري از كشورهاي توسعه‌يافته و در حال توسعه (در حدود 30 كشور)، برنامه‌هايي را در سطح ملي براي پشتيباني از فعاليتهاي تحقيقاتي و صنعتي نانوتكنولوژي تدوين و اجرا مي‌نمايند.

 زيرا نانوتكنولوژي به عنوان انقلابي در شرف وقوع، آينده اقتصادي كشورها و جايگاه آنها در جهان را تحت تأثير جدي قرار خواهد داد و اين مسأ له در اين كشورها توسط صاحب‌نظران و محققان تبيين‌شده و براي مديران اجرايي به صورت يك امر شفاف و قطعي درآمده است.

در ايران چند سالي است كه تكنولوژي نانو به عنوان يكي از مهمترين تحقيقات زير بنايي كشور مورد توجه قرار گرفته است. اما آيا تاريخچه نانو در ايران به همين چند سال گذشته مي رسد؟ همانطور كه گفته شد نظريه نانو حدود 40 سال پيش در دنيا مطرح شد و با تلاش هاي اريك دركسلر در دهه هاي 80 و 90 بسيار رشد يافت و به عنوان يك تكنولوژي نوين به بشر معرفي شد. در كشور ما نيز براي برخورداري از فن‌آوري‌هاي نوين تلاش هايي صورت پذيرفته است.

 در سال 1362 هجري شمسي (1984 ميلادي)‌ يكي از بزرگترين دولتمردان ايران آقاي ميرحسين موسوي‌ (نخست وزير وقت) با توجه به اهميت فن آوري روز در دنيا «دفتر بررسي ها و مطالعات علمي و صنعتي» را تأسيس نمود و با اينكار گام ارزنده اي را در پيشرفت تكنولوژي در ايران برداشت.در چند سال اخير برنامه ريزان كشور بنا بر اهميت بسيار زياد نانو تكنولوژي، سياست هاي تشويقي خوبي را براي حمايت از تحقيقات در اين بخش بكار برده اند.

 شايد آخرين اقدام دولت براي حمايت از نانو تكنولوژي اختصاص بودجه اي براي تشويق محققان اين بخش باشد. در جشنواره هاي خوارزمي نيز به خوبي مشهود است كه برخي مواقع تحقيقات بسيار موثري در اين زمينه در ايران صورت مي گيرد كه البته با توجه به نقش اين فن آوري نوين در توسعه يافتگي كشورها بسيار حائز اهميت خواهد بود.

به نظر مي رسد كه محققان ايراني پاسخ مناسبي به سرمايه گذاري دولت در بخش نانو تكنولوژي داده اند و رسيدن به اهدف برنامه دولت جمهوري اسلامي ايران كه همانا قرار گرفتن كشور ايران در ميان 15 كشور برتر دنيا در زمينه نانو تكنولوژي است روز به روز به واقعيت نزديك مي شود.

فن آوري نانو در ايران به همه اثبات كرد كه در اين كشور به هر بخشي اهميت داده شود در طي مدت زمان كوتاهي مي توان پيشرفت‌هاي چشم‌گير جوانان را مشاهده کرد. نانو تكنولوژي و فن آوري اطلاعات به همه ما ثابت نمود كه ايراني اگر داراي امكانات هرچند كم باشد گام هاي بزرگي بردارد. اميد است با توجه بيشتر به اين فن آوري نوين، كشور ايران بتواند گام هاي پيشرفت را هر چه سريع تر بپيمايد.

 فراموش نشود كه ايران از جمله معدود كشورهاي پيشرو نانو تكنولوژي در دنياست كه تحقيقات در اين زمينه را آغاز نموده است و مي تواند با تحقيقات گسترده تر و مديريت هدفمند، يكي از قطب هاي مهم اين فن آوري متحول كننده بشري در قرن بيست و يكم باشد.